قهوه ترک
قهوه ترک (به ترکی استانبولی Türk kahvesi) شیوهای برای سرو قهوه است. دانههای برشتهشده و سپس کاملا پودر شده قهوه در قهوهجوشی به نام جذوه جوشانده و در فنجان سرو میشوند. دانههای پودر شده قهوه در فنجان میتوانند تهنشین شوند. میتوان برای طعم دادن به قهوه از شکر استفاده کرد. این شیوه سرو قهوه در خاورمیانه، شمال آفریقا، قفقاز و بالکان دیده میشود.
تاریخچه قهوه ترک
برخلاف افسانههای قدیمی دربارهٔ خاستگاه آفریقایی قهوه که به کرات هم تکرار میشوند، قدیمیترین مدارک مستدل موجود که به طرز غیرقابل انکاری بر نوشیدن قهوه دلالت دارند، تنها به اواسط قرن پانزدهم میلادی در خانقاههای یمن باز میگردند. تا سال ۱۵۱۰ میلادی، قهوه در مراکز بزرگ اسلامی همچون قاهره و مکهدر میان تمامی قشرها جامعه به یک نوشیدنی رایج تبدیل شده بود. در دههٔ ۱۶۴۰ ابراهیم چپوی، تاریخنگار عهد عثمانی از بازشدن اولین قهوهخانه در استانبول حکایت کرده است.
“تا سال ۹۶۲ (۵۵–۱۵۵۴) در شهر قسطنطنیه و همچنین در سرتاسر قلمرو عثمانی، نشانی از قهوه و قهوهخانه نبود. در همان سالها بود که مردی از حلب به نام حاکم و مردی از دمشق به نام شمس به شهر آمدند؛ هر کدام از آنها مغازهای بزرگ در منطقه تحت قلعه باز کردند و قهوه تهیه و تدارک دیدند”.
بنابراین قهوه اولین بار در سال 1555 توسط دو تاجر سوریه ای به استانبول آورده شد و تا میانه قرن هفدهم به بخش جدایی ناپذیری از جشن های پر زرق و برق دربار عثمانی تبدیل گشت. قهوه با آداب خاصی برای سلطان سرو می شده است؛ ضمن اینکه قهوه نقش مهمی را نیز در رسم و رسوم ازدواج بازی می کرده تا جایی که زنان حرم در مورد تهیه قهوه و دم کردن آن به صورت جدی آموزش می دیدند.
اولین قهوه خانه 500 سال پیش در محله Tahtakale و در Eminönü بازگشایی شد و بدین گونه قهوه خانه ها به اصلی ترین مکان برای تعاملات اجتماعی مردان بدل شدند. امروز نیز قهوه خانه ها همچنان مکانی برای گردهمایی مردان، صحبت کردن درباره سیاست و تخته بازی کردن به هنگام صرف فنجانی چای یا قهوه هستند.
قهوه در کشور ترکیه به شکل قهوه ترک امروزی تهیه و سرو میشود و به دلیل نزدیک بودن ترکیه به کشورهای اروپایی، در قرن شانزدهم قهوه کم کم به ایتالیا و فرانسه و سپس انگلستان سفر کرد و کافههای مختلف در این کشورها شروع به فعالیت کردند.
رسم و رسوم
به دلیل همین اهمیت زیاد بود که خواستگاران، دختران را با مهارت هایشان در تهیه قهوه می سنجیدند. حتی امروز نیز، زمانی که خانواده پسر به خواستگاری دختری می روند، عروس آینده برای مهمانان قهوه می آورد و علاوه بر آنکه قهوه ترک یک نوشیدنی روزمره در ترکیه به حساب میآید، جزئی از سنت ازدواج در این کشور نیز محسوب میشود.
به عنوان پیشدرآمدی بر ازدواج، خانواده داماد میبایست از خانواده عروس دیدار کنند و اجازه ازدواج را از آنها بگیرند. در حین مراسم خواستگاری، عروس میبایست برای مهمانان قهوه ترک آماده و سرو کند. عروس در قهوه داماد به جای شکر، نمک میریزد تا شخصیت داماد را بسنجد. اگر داماد قهوه نمکین را بدون بروز هیچ نشانهای مبنی بر رنجش یا نارضایتی بنوشد، عروس فرض را بر این میگذارد که داماد خوشخلق و صبور است.
طرز تهیه قهوه ترک
قهوه ترک را در ظرف های مخصوص و کوچک مسی با دسته ی بلند به نام جزوه (cezve) آماده می کنند. برای یک فنجان قهوه ترک، یک فنجان آب و دو قاشق چایخوری قهوه را با هم ترکیب کنید. از آنجا که پس از آماده شدن قهوه، شکر به آن اضافه نمی شود، در همین مرحله اولیه باید این کار را انجام داد (دو حبه قند برای قهوه ی خیلی شیرین، یکی برای قهوه با شیرینی متوسط و بدون قند اگر قهوه ی تلخ میل می کنید). زمانی که قهوه شروع به جوشیدن کرد، اجازه دهید که کف آن بالا بیاید و دقیقا قبل از سر رفتن، آن را از روی حرارت بردارید. به صورت سنتی، قهوه ی ترک بدون کف روی آن غیر قابل قبول است.
نحوه سرو قهوه
قهوه ترک در حالی که بسیار داغ است نوشیده میشود و معمولا با یک لیوان آب سرد سرو میشود تا دهان تازه شود و طعم قهوه بهتر حس شود. بهصورت سنتی در کنار قهوه ترک، لوکوم (نوعی دسر و شیرینی معروف ترکی) نیز سرو میشود. در جنوب شرقی و سواحل مدیترانه ترکیه، ممکن است مغز پسته نیز به قهوه اضافه شود. تمام ذرههای قهوهای (لرد) که در قهوهجوش موجود است درون فنجانها ریخته میشود، اما همهٔ آنها خورده نمیشود. لایه ضخیم ذرات قهوه که در ته فنجان میماند خورده نمیشود.
تفاوت قهوه ترک، یونانی و عربی در چیست؟
قهوه ترک و یونانی در واقع با هم تفاوتی ندارند، قهوه ترک پس از ورود به اروپا به قهوه یونانی شهرت یافت. قهوه یونانی از نظر روش تهیه بسیار شبیه به قهوه ترک است گرچه برخی آن را متفاوت از قهوه ترک میدانند. تفاوت قهوه عربی نیز در این است که در تهیه آن از هل، میخک، زعفران و گلاب استفاده می شود و در ظرفی به نام دله تهیه می شود.
مکان مناسب برای خرید یا نوشیدن قهوه ترک
محبوب ترین تامین کننده ی قهوه ترک Kurukahveci Mehmet Efendi است که محصولات آن را می توان در فروشگاه ها یا شعبه های خود این برند در Eminönü که در آن قهوه تازه به صورت روزانه روانه ی بازار می شود تهیه کرد. Nuri Toplar نیز که از سال 1890 مشغول به کار بوده یکی دیگر از انتخاب های عالی است.
**مژده کافه ما هم داره**